Gebelik ve Diyabet
Diyabetli Bireyler İçin Önemli Mesajlar
- Gebelik diyabeti hem annenin hem de bebeğin sağlığını tehdit eden, gebelikte ortaya çıkan fakat sonrasında anneyi diyabet adayı yapan önemli bir sağlık sorunudur.
- Diyabette tedavi kişiye özel belirlenir.
- Anne ve bebeğin gelişimi, beslenmesi için gerekli enerji ve besin öğeleri ve kan şekeri kontrolü sağlanmalıdır
- Özellikle fazla kilolu veya aşırı ağırlık kazanmış annenin kilo alımı dengelenmelidir.
- Ana ve ara öğünler düzenli olarak alınmalı ve öğünler bireye özgü karbonhidrat gereksinimini karşılamalıdır.
- Kan şekeri takibini yaparken kan şekeri düzeyi ile beslenme ilişkisini değerlendirmek için besin tüketim günlüğü kullanılmalıdır.
- Gebelikte diyabeti olan bireyin fiziksel aktivitesini artırması kan şekeri düzeylerinin kontrolünün sağlanmasını kolaylaştırır.
- Fiziksel aktivitede düzeyini gereksinimler, sınırlamalar ve kişisel performansa göre bireyselleştirmek gerekir.
Gebelik Diyabeti
Gebelik Diyabeti gebelik sırasında ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğidir. Genellikle doğumu takiben kan şekeri normale dönse de bu kişiler yaşam boyu tip 2 diyabet adayıdırlar. Ayrıca bundan sonraki hayatlarında her gebe kaldıklarında ‘Gebelik Diyabeti’ riski taşırlar.
Anne karnında bebeğin tek enerji kaynağı annedir. Annenin metobolizması ve hormonları bebeği aç bırakmayacak şekilde gebelikte yeniden düzenlenmiştir. Fakat plasentanın annede kan şekerini yükseltici etkisi mevcuttur. Her ne kadar çoğu gebelikte bu değişiklikler normal kan şekeri aralığında kalsa da özellikle tip 2 diyabete muhtemelen genetik olarak yatkın kadınlarda, plasentanın en büyük kütleye ulaştığı 24.-28. haftada kan şekeri yükselerek ‘Gebelik Diyabeti’ne yol açabilmektedir.
Uygun tedavi edilmediği takdirde gebelik diyabeti olan annenin bebeğinde genetik hastalık, yenidoğanın kan şekerinin düşüklüğü, yenidoğanın kan kalsiyum düzeyinin düşüklüğü, yenidoğanın kan bilurubin seviyesinin artması/sarılık, anne karnında bebeğin büyüme geriliği ve ölü doğum riski artmıştır.
Diyabette tedavi kişiye özel belirlenir. Tıbbi beslenme tedavisi ve egzersiz planında gebeliğin seyri, gebelik boyunca kilo alımı ve kilo alım hızı, tokluk kan şekeri seyri yatak istirahati ihtiyacı gibi değişkenler gözetilir.
Gebelik diyabetinde genellikle sezaryen ihtiyacı artmıştır.Genetik sorunlar, anne karnında büyüme geriliği ve benzeri riskler gözetilerek Kadın Doğum Uzmanı tarafından doğum şekli planlanır.
Anne ve bebeğin gelişimi için gerekli besin öğeleri (karbonhidrat, protein, yağ, vitaminler, mineraller) ve kan şekeri kontrolü sağlanmalıdır. Özellikle fazla kilolu veya aşırı ağırlık kazanmış annenin kilo alımını dengelemek önemlidir.
Ana ve ara öğün saatleri düzenli olmalı ve öğünlerde gerekli karbonhidrat alımı sağlanmalıdır. Gebe kadının günlük alması gereken minimum karbonhidrat miktarı 175 g’dır.
Kan şekeri kayıtları ile birlikte besin tüketim günlüğü kayıtları, diyetisyenin kan şekeri düzeyi ve beslenmeyle ilişkili değerlendirmeyi yapmasını sağlar. Gebeliğin ikinci ve üçüncü üç aylık döneminde enerji gereksinimi 300 kkal artar.
Gebelik diyabeti olan bireyin fiziksel aktivitesini artırması kan şekeri düzeylerinin kontrolünün sağlanmasını kolaylaştırır. Fiziksel aktivite düzeyini gereksinimler, sınırlamalar ve kişisel performansa göre bireyselleştirmek gerekir.
Diyabet Tanısı Almış Kadınlarda Gebelik
Hiçbir diyabetli kadın plansız gebe kalmamalıdır. Aksi takdirde gerek anne gerekse bebek sağlığı açısından ciddi riskler söz konusudur. Bu nedenle öncelikle her diyabetli kadının plansız gebe kalmaması için uygun aile planlaması yöntemlerinden faydalanması sağlanmalıdır.
Gebelikten en az üç ay öncesi hazırlık döneminde, danışmanlık, glisemik (kan şekeri) kontrolü, komplikasyon taraması sağlanmalıdır. Gebelik hazırlığı ve gebeliğin ilk üç ayı boyunca hastane koşullarında en az haftada bir kez değerlendirilmelidir.
Gebelik öncesi endokrin uzmanı, nefroloji uzmanı, kadın doğum uzmanı, göz hastalıkları uzmanı, nöroloji uzmanı, diyetisyen ve diyabet hemşiresi tarafından değerlendirilmelidir.